“ॲस्ट्राजेनेका”ने कोर्टात मान्य केले की “कोविशील्ड” लसीमुळे हार्टअटॅकचा धोका

(महाराष्ट्र मंथन)
ब्रिटिश फार्मास्युटिकल कंपनी अस्ट्राजेनेकाने कबूल केले आहे की त्यांच्या कोविड-19 लसीचे धोकादायक दुष्परिणाम होऊ शकतात. ब्रिटिश मीडिया टेलिग्राफच्या रिपोर्टनुसार, ॲस्ट्राजेनेकावर त्यांच्या लसीमुळे अनेक लोकांचा मृत्यू झाल्याचा आरोप आहे. इतर अनेकांना गंभीर आजारांना सामोरे जावे लागले.
अस्ट्राजेनेका लस भारतात कोविशील्ड म्हणून ओळखली जाते. ब्रिटीश उच्च न्यायालयात सादर केलेल्या कागदपत्रांमध्ये, कंपनीने मान्य केले की त्यांच्या कोरोना लसीमुळे थ्रोम्बोसिस थ्रोम्बोसाइटोपेनिया सिंड्रोम किंवा टीटीएस होऊ शकतो.
या आजारामुळे शरीरात रक्ताच्या गुठळ्या तयार होतात आणि प्लेटलेट्सची संख्या कमी होते. यामुळे हृदयविकाराचा झटका आणि पक्षाघाताचा धोकाही असतो. कंपनीविरुद्ध 51 प्रकरणांमध्ये उच्च न्यायालयात खटला सुरू आहे. पीडितांनी ॲस्ट्राजेनेका कडून सुमारे 1 हजार कोटी रुपयांच्या नुकसानभरपाईची मागणी केली आहे.
कंपनीने ऑक्सफर्ड विद्यापीठासोबत ही लस तयार केली आहे. ॲस्ट्राजेनेकाने ऑक्सफर्ड विद्यापीठाच्या सहकार्याने आपली लस विकसित केली आहे. कंपनीने सुनावणीदरम्यान कबूल केले की, त्यांच्या लसीमुळे अनेक लोकांचा मृत्यू झाला आणि इतरांना गंभीर आजार झाला, तर त्यांना मोठा दंड होऊ शकतो.
वास्तविक, एप्रिल २०२१ मध्ये जेमी स्कॉट नावाच्या व्यक्तीला ही लस मिळाली होती. यानंतर त्यांची प्रकृती बिघडली. शरीरात रक्ताच्या गुठळ्या तयार झाल्याचा थेट परिणाम त्याच्या मेंदूवर झाला. याशिवाय स्कॉटच्या मेंदूमध्ये अंतर्गत रक्तस्त्रावही झाला. अहवालानुसार, डॉक्टरांनी त्याच्या पत्नीला सांगितले की ते स्कॉटला वाचवू शकणार नाहीत.
कंपनीने कायदेशीर कागदपत्रांमध्ये दुष्परिणाम मान्य केले. गेल्या वर्षी स्कॉटने ॲस्ट्राझेनेकाविरोधात तक्रार दाखल केली होती. मे 2023 मध्ये, स्कॉटच्या आरोपांना प्रतिसाद म्हणून, कंपनीने दावा केला की त्यांच्या लसीमुळे TTS होऊ शकत नाही. मात्र, या वर्षी फेब्रुवारीमध्ये हायकोर्टात सादर केलेल्या कायदेशीर कागदपत्रांमध्ये कंपनीने हा दावा मागे घेतला.
ॲस्ट्राजेनेका ने लिहिले की काही प्रकरणांमध्ये त्यांच्या लसीमुळे TTS होऊ शकते. मात्र, कंपनीकडे सध्या या लसीमध्ये हा आजार कशामुळे होतो याची माहिती उपलब्ध नाही. ही कागदपत्रे समोर आल्यानंतर स्कॉटच्या वकिलाने न्यायालयात दावा केला आहे की ॲस्ट्राझेनेका-ऑक्सफर्ड लसीमध्ये त्रुटी आहेत आणि तिच्या प्रभावीतेबद्दल चुकीची माहिती देण्यात आली होती.
शास्त्रज्ञांनी एप्रिल 2021 मध्ये लस-प्रेरित रोग ओळखला. शास्त्रज्ञांनी मार्च 2021 मध्ये लस-प्रेरित इम्यून थ्रोम्बोसिस थ्रोम्बोसाइटोपेनिया सिंड्रोम (VITT) हा नवीन रोग ओळखला. पीडितांशी संबंधित वकिलांनी दावा केला आहे की VITT हा TTS चा उपसंच आहे. मात्र, ॲस्ट्राझेनेकाने हे नाकारले.
ॲस्ट्राजेनेका लस ब्रिटनमध्ये वापरली जात नाही. विशेष म्हणजे ही लस आता ब्रिटनमध्ये वापरली जाणार नाही. टेलिग्राफच्या रिपोर्टनुसार, शास्त्रज्ञांना ही लस बाजारात आणल्यानंतर काही महिन्यांनी त्याचा धोका लक्षात आला होता. यानंतर, 40 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या लोकांनाही लसीचा दुसरा डोस द्यावा, अशी सूचना करण्यात आली. कारण ॲस्ट्राजेनेका लसीमुळे होणारी हानी कोरोनाच्या धोक्यापेक्षा जास्त होती.
मेडिसिन्स हेल्थकेअर प्रॉडक्ट्स रेग्युलेटरी (MHRA) नुसार, ब्रिटनमध्ये 81 प्रकरणे आहेत ज्यात लसीमुळे रक्ताच्या गुठळ्या झाल्यामुळे लोकांचा मृत्यू झाल्याचा संशय आहे. MHRA नुसार, साइड इफेक्ट्स झालेल्या प्रत्येक पाच लोकांपैकी एकाचा मृत्यू झाला आहे.
माहितीच्या स्वातंत्र्याच्या माध्यमातून मिळालेल्या आकडेवारीनुसार, सरकारने फेब्रुवारीमध्ये ब्रिटनमध्ये 163 लोकांना नुकसानभरपाई दिली होती. यापैकी १५८ जणांना ॲस्ट्राझेनेका लस मिळाली होती.
ॲस्ट्राजेनेका म्हणाले, “ज्यांनी आपल्या प्रियजनांना गमावले आहे किंवा गंभीर आजारांनी ग्रासले आहे त्यांच्यासाठी आम्ही दुःखी आहोत. रुग्णांची सुरक्षा ही आमची प्राथमिकता आहे. आमचे नियामक अधिकारी सर्व औषधे आणि लसींच्या सुरक्षित वापरासाठी सर्व मानकांचे पालन करतात.”
कंपनीने पुढे म्हटले आहे की, “विविध देशांतील क्लिनिकल चाचण्या आणि डेटाने हे सिद्ध केले आहे की आमची लस सुरक्षा मानकांची पूर्तता करते. जगभरातील नियामकांनी हे देखील मान्य केले आहे की लसीचे फायदे त्याच्या दुर्मिळ दुष्परिणामांपेक्षा कितीतरी जास्त आहेत.”
वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) ने असेही म्हटले होते की ही लस 18 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाच्या लोकांसाठी सुरक्षित आणि प्रभावी आहे. याच्या प्रक्षेपणाच्या वेळी तत्कालीन ब्रिटिश पंतप्रधान बोरिस जॉन्सन यांनी हा ब्रिटिश विज्ञानाचा मोठा विजय असल्याचे म्हटले होते.